Podstawy prawne PPK w samorządzie

Warunki tworzenia i obsługi Pracowniczych Planów Kapitałowych – zarówno z punktu widzenia indywidualnego uczestnika, jak i pracodawcy, a także instytucji finansowej – reguluje ustawa o PPK z 4 października 2018 r. Jednak sama ustawa to nie wszystko! Aby właściwie przeprowadzić proces wdrożenia PPK w jednostkach samorządu terytorialnego, należy pamiętać także o innych aktach prawnych, które określają sposób funkcjonowania i pracy tych instytucji.

W ustawie o Pracowniczych Planach Kapitałowych zawarte są szczegółowe wytyczne dotyczące zasad tworzenia i zarządzania programem, warunków inwestowania zgromadzonych środków czy wreszcie katalog praw i obowiązków pracodawców oraz indywidualnych uczestników PPK. Znajdziemy w niej najważniejsze terminy, zasady gromadzenia środków, zawierania umów o zarządzanie i prowadzenie PPK, finansowania i dokonywania wpłat, a także wypłat i zwrotu zgromadzonych środków.

Ustawa o PPK odnosi się do wszystkich pracodawców – zarówno z sektora prywatnego, jak i publicznego, dlatego ogólne zasady PPK w jednostkach samorządu terytorialnego będą te same co w przypadku firm prywatnych. Jednak z uwagi na uwarunkowania sektora publicznego warto pamiętać, że podczas wdrożenia i obsługi PPK należy interpretować przepisy o PPK w kontekście innych ustaw i dokumentów, które regulują funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce.

Podstawy działania samorządu terytorialnego na różnych jego szczeblach zostały omówione odpowiednio w ustawach o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Tryb zakupu towarów i usług definiuje z kolei ustawa prawo zamówień publicznych. Z punktu widzenia pracowników samorządów i ich jednostek organizacyjnych kluczowe znaczenie mają natomiast ustawa o pracownikach samorządowych oraz rozporządzenie rady ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządu. Które z nich mają wpływ na interpretację przepisów o PPK?

Co z przetargiem?

Jedno z najczęściej zadawanych pytań w kontekście PPK w jednostkach samorządu terytorialnego dotyczy tego, jak właściwie przeprowadzić postępowanie przetargowe przy wyborze instytucji finansowej zarządzającej PPK.

Jak zauważa ekspert, pytanie wydaje się dość oczywiste, wszak większość zakupów i zamówień w sektorze publicznym realizowana jest w trybie ustawy prawo zamówień publicznych. Tymczasem, jak wynika z naszych szacunków, zgodnie z przepisami, które zaczną obowiązywać z początkiem przyszłego roku, konieczność zastosowania procedury przetargowej będzie dotyczyła bardzo niewielkiej liczby pracodawców z sektora publicznego. Stanie się tak dlatego, że znowelizowana ustawa o PPK pozwala na pominięcie procedury przetargowej, jeśli wartość zamówienia nie przekroczy progu unijnego, który dla administracji samorządowej został ustalony na poziomie 214 tys. euro.

Zatem przed rozpoczęciem wdrożenia jednostki samorządu powinny sprawdzić, czy nie przekroczą wskazanej kwoty. Jak to zrobić? Należy obliczyć szacowaną wartość zamówienia, czyli kwotę wynagrodzenia, jakie pobierze instytucja finansowa za zarządzanie środkami w okresie 12 miesięcy. Wartość zamówienia będzie średnią arytmetyczną wszystkich wpłat wniesionych na rachunki PPK w tym okresie pomnożoną przez łączną stawkę wynagrodzenia za zarządzanie dla instytucji finansowej. Zatem w przypadku jednostki samorządu terytorialnego, która zatrudnia 100 osób, a średnie wynagrodzenie wynosi 3500 zł suma wszystkich wpłat uwzględniających wpłaty pracownika, pracodawcy i dopłaty państwa w okresie 12 miesięcy wyniesie 172 000 zł, a średnia arytmetyczna – 86 000 zł. Maksymalne wynagrodzenie instytucji finansowych nie może być wyższe niż 0,6% rocznie od wartości zgromadzonych środków, zatem wartość zamówienia wyniesie 516 zł, czyli zdecydowanie mniej niż wynosi próg unijny.

Szczegółowe informacje na temat wyliczeń można znaleźć w naszym artykule.

Kwestie pracownicze

Ze szczególną uwagą warto podejść też do spraw pracowniczych związanych z wprowadzeniem PPK. Jednym z zagadnień, które rodzi wiele pytań w sektorze publicznym jest wysokość wpłaty dodatkowej finansowanej przez pracodawcę.

Ustawa o PPK wskazuje, że pracodawca może różnicować wysokość wpłaty dodatkowej, ale kryteria inne niż staż pracy muszą być określone w wewnętrznych regulacjach, takich jak zakładowy układ zbiorowy pracy czy regulamin wynagradzania. Z tego względu nie zawsze będzie można je zastosować. Samo podjęcie decyzji o finansowaniu wpłat dodatkowych dla pracowników jednostki również może okazać się bardziej skomplikowane niż w przypadku podmiotów komercyjnych.

Powyższe przykłady wskazują, że choć, jak powiedzieliśmy wcześniej, w PPK obowiązują jednakowe zasady dla wszystkich pracodawców, to specyfika sektora publicznego wymaga szczególnej uwagi w kontekście szczegółowych przepisów, które regulują jego działanie. Z tego względu warto z odpowiednim wyprzedzeniem przygotować się do wdrożenia PPK w jednostkach samorządu terytorialnego. Ostatnie miesiące tego roku są idealnym momentem na to, by dokładnie poznać warunki tworzenia PPK, ponieważ już od 1 stycznia 2021 r. jednostki samorządu terytorialnego będą podlegały ustawie o PPK.