Czy bezpośrednie inwestycje zagraniczne pomogą przezwyciężyć kryzys?

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowią bardzo istotny element w procesach globalizacji. BIZ są nieodłącznym elementem w budowaniu globalnych łańcuchów wartości, a także przyczyniają się do wzrostu wzajemnych powiązań – zarówno na poziomie poszczególnych państw, organizacji, jak i indywidualnych osób. W literaturze ekonomicznej często wskazuje się na korzystny wpływ BIZ na gospodarkę – zarówno dla kraju przyjmującego, jak i kraju, z którego pochodzi inwestor [1]. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne przyczyniają się do rozwoju firm, a także pomagają im w przejmowaniu najlepszych praktyk rynkowych.

Od połowy lat 90. ubiegłego stulecia w skali świata obserwowany był intensywny wzrost wartości BIZ. Załamania występowały około roku 2000 (wówczas związane było z tzw. bańką internetową) oraz po 2008 r. (i wynikało z ówczesnego kryzysu finansowego). Po okresie względnej stabilizacji dla BIZ (w latach 2009 – 2016) ostatnie lata ponownie przyniosły trend spadkowy spowodowany m.in. niepewną polityką handlową, wzrostem protekcjonizmu i zmieniającymi się formami produkcji międzynarodowej [2].

Ilustracja: Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych, źródło: World Bank, Global Competitivenes Report 2020

Kryzys wywołany przez pandemię koronawirusa stał się nowym, bezprecedensowym źródłem ryzyka dla inwestorów, obniżając poziom zaufania do biznesu do historycznego minimum [3]. W połowie czerwca Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) opublikowała raport World Investment Report 2020 , zawierający m.in. szczegółowe prognozy dotyczące przyszłości bezpośrednich inwestycji zagranicznych w wymiarze globalnym [4]. Eksperci UNCTAD spodziewają się, że w najbliższym czasie w wymiarze globalnym nastąpi spadek BIZ nawet o 40 procent. Po raz pierwszy od 2005 r. łączna wartość inwestycji zagranicznych może być niższa niż bilion dolarów. Ożywienie spodziewane jest dopiero w 2022 roku [5].

Ilustracja: Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 2015-2019 oraz prognoza na lata 2020-2022, źródło: UNCTAD, World Investment Report

BIZ receptą na kryzys?

Zdaniem ekspertów OECD bezpośrednie inwestycje zagraniczne mogą odegrać znaczącą rolę we wspieraniu gospodarek w okresie ożywienia gospodarczego po pandemii – w szczególności z BIZ mogą skorzystać gospodarki wschodzące i rozwijające się. Wnioski z poprzednich kryzysów wskazują, ze spółki zależne – w tym małe i średnie przedsiębiorstwa – charakteryzowały się wyższą odpornością na kryzys, m.in. dzięki dostępowi do finansowania spółek macierzystych [6]. Na znaczenie BIZ w drodze do ożywienia gospodarczego i wyjścia z kryzysu wywołanego przez pandemię wskazują też analizy Banku Światowego [7].

Kryzys pandemiczny w oczywisty sposób odwrócił zainteresowanie przedsiębiorców od ekspansji zagranicznej. Wiele firm skoncentrowało się przede wszystkim na zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy swoim pracownikom i ograniczeniu rozprzestrzeniania się pandemii, co z kolei przełożyło się na zakłócenia gospodarcze. Według danych Banku Światowego aż dwie trzecie międzynarodowych inwestorów w krajach rozwijających się boryka się z problemami takimi jak: zakłócenia w dostawach, spadek produkcji, a w efekcie zmniejszone dochody [8]. Nie dziwi zatem niepewność inwestorów wobec BIZ.

Jednak według OECD w długiej perspektywie partnerstwa ponadnarodowe mogą ułatwić znalezienie takich rozwiązań biznesowych, które umożliwią powrót do pełnej aktywności przy jednoczesnym zapewnieniu zdrowia pracownikom. Wobec tego OECD zwraca uwagę na kluczową rolę instytucji, których zadaniem jest wspieranie i promowanie inwestycji zagranicznych [9]. Nie mniej istotna będzie polityka rządów państw nastawiona na międzynarodową współpracę i odbudowanie zaufania inwestorów [10].

Jak pomóc w ekspansji?

Jak wspominałem wyżej, ważnym ogniwem wspierającym BIZ są instytucje promujące inwestycje zagraniczne. Polscy przedsiębiorcy, którzy chcieliby rozwinąć swój biznes poza granicami kraju, mają do dyspozycji bogatą ofertę Grupy PFR, która prowadzi szerokie działania – od promocji polskiej gospodarki i wzmacniania marki polskich firm na arenie międzynarodowej, przez zapewnienie dostępu do informacji na temat otoczenia gospodarczego, aż po różne formy finansowania polskich inwestycji za granicą.

Zarządzany przez PFR TFI Fundusz Ekspansji Zagranicznej jest właśnie taką instytucją, wspierającą przedsiębiorców w międzynarodowym rozwoju biznesu. Oferując finansowanie zagranicznych inwestycji polskich firm, Fundusz pozwala zmniejszyć ich ryzyko, przyspieszyć rozwój biznesu i zwiększyć jego skalę. Tym samym oferta Funduszu pozwala wypełnić lukę na polskim rynku finansowym i pomaga usunąć główne bariery utrudniające zagraniczną ekspansję polskich firm [11]. Fundusz był partnerem dla firm z różnych branż, prowadzącymi przejęcia i projekty typu „greenfield” w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Pracujemy nad pierwszymi projektami azjatyckimi, jesteśmy otwarci na różne kierunki geograficzne i branże, mamy doświadczenie w różnych sytuacjach biznesowych. Zdajemy sobie sprawę z dużej niepewności, jaka towarzyszy dziś biznesowi, jednak, biorąc pod uwagę prognozy, o których była mowa wyżej, jestem przekonany, że współpraca z Funduszem pomoże polskim przedsiębiorcom powtórzyć sukces osiągnięty w Polsce i przezwyciężyć trudności związane z obecnym kryzysem.

Źródła danych:

1. S. S. Makki, World Bank, Impact of Foreign Direct Investment and Trade on Economic Growth, 
2. World Bank, Global Investment Competitiveness Report 2019/2020 : Rebuilding Investor Confidence in Times of Uncertainty,
3. Ibidem,
4. UNCTAD, World Investment Report 2020,
5. Ibidem, 
6. OECD, Foreign direct investment flows in the time of COVID-19,
7. World Bank Blogs, Reviving FDI flows is crucial to economic recovery in developing economies,
8. World Bank, Rebuilding Investor Confidence in Times of Uncertainty,
9. UNCTAD, World Investment Report, Op. Cit.,
10. World Bank, Rebuilding Investor Confidence in Times of Uncertainty, Op. Cit.,
11. Polski Instytut Ekonomiczny, Zagraniczna Ekspansja inwestycyjna polskich przedsiębiorstw – tendencje, perspektywy.